Praten over de laatste levensfase

Praten over de laatste levensfase is niet makkelijk. Dat geldt voor iedereen: voor jouzelf, je naasten, maar ook voor je arts. Toch is het belangrijk om te praten over je levenseinde. Over wat je verwacht en wat je wilt. Alleen als mensen dat weten, kunnen ze jou de zorg geven die bij je past.

Opslaan

Lees voor

Download Verstuur Translate

Hoe begin je het gesprek?

Veel mensen vinden het moeilijk om hun gevoelens te tonen, vooral als het om verdriet gaat. Daarom kan het voor jouzelf en je naasten moeilijk zijn om over het sterven te praten. Je hebt misschien zelf nog nooit met iemand over zijn/haar sterven gepraat. Je hebt dus ook nooit geleerd hoe dat ‘moet'. Hoe begin je? Hoe moet je reageren? Mag je huilen? Waar praat je precies over? Als je je eerst wil onderzoeken, kun je beginnen met een gesprek met de Luisterlijn.

Handreiking 'Praat op tijd over je levenseinde'

Een handreiking van Patiëntenfederatie Nederland met praktische tips en aandachtspunten voor iedereen die wil of moet praten over het levenseinde.

Hoe praat je over de dood?

Er zijn geen vaste regels. Jij en je gesprekspartner(s) bepalen samen ‘hoe het moet’. Een gesprek met je partner of je kinderen zal heel anders zijn dan een gesprek met je (huis)arts. Het is belangrijk dat je zelf de dingen zegt en vraagt die voor jou belangrijk zijn. Dat kan soms tijd kosten, omdat mensen het moeilijk vinden om een ‘diep’ gesprek te voeren. Ze beginnen vaak met opmerkingen als:

je wordt vast wel weer beter
ze kunnen zo veel, tegenwoordig
je hebt vast nog heel lang te leven

Dat maakt het voor jou moeilijker om te praten over wat jou bezighoudt. Laat je naasten merken dat je graag wilt praten. Dat dát je juist rust kan geven.

'Ik weet niet wat ik zeggen moet'

Het boek 'Ik weet niet wat ik zeggen moet' geeft tips en adviezen om de woorden te vinden en de ander tot steun te zijn.

Het is misschien vreemd dat ook artsen het moeilijk kunnen vinden om over de dood te praten. Maar ook zij zijn mensen met gevoel, en ook zij weten niet altijd hoe ze moeten reageren op (heftige) emoties van anderen. Maar je arts en jij weten beiden dat het belangrijk is om te praten over wat jij wilt. Dus aarzel niet, en zeg en vraag wat je wilt. Vertel ook wat je verwacht of hoopt van de zorg en de behandeling in jouw laatste levensfase.

Marry, 61 jaar

Waardevolle gesprekken

Marry heeft slokdarmkanker. Ze wordt niet meer beter. ‘Het is verdrietig dat ik eerder dood ga. Maar ik had de prachtige, gesprekken niet willen missen.’ Lees haar verhaal hier.

Wanneer begin je met praten over je laatste levensfase?

Het is belangrijk om zo vroeg mogelijk met iemand te praten over je laatste levensfase. Zeker als je te horen hebt gekregen dat je binnenkort gaat overlijden. Je kunt dan zo veel mogelijk zelf bepalen hoe het laatste deel van je leven eruitziet.

Tips om het gesprek te starten

Het geeft rust als je jouw omgeving vertelt wat je wilt in deze laatste fase van jouw leven. Welke zorg en hulp je nodig hebt, bijvoorbeeld. Waar je wilt zijn in je laatste levensdagen, en met wie. Soms is het niet makkelijk om hierover te beginnen. De tips op deze pagina helpen je hopelijk op weg.

Nog meer tips

Op de website Ikwilmetjepraten.nu vind je nog meer tips en praktische informatie.

Als je geen partner hebt

Ben je alleenstaand, dan heb je vroeg of laat waarschijnlijk extra hulp nodig. Bijvoorbeeld voor het huishouden, maar ook om je naar een afspraak in het ziekenhuis te brengen.

Probeer ervoor te zorgen dat de dingen gebeuren zoals jij dat wilt. Zorg dat jij bepaalt waaraan je behoefte hebt, en wanneer. Maak duidelijke afspraken over wat je aan anderen over wilt laten en wat niet.

Je kunt extra hulp vragen aan:

vrienden en familieleden
buren en kennissen
vrijwilligers
thuiszorg

Vrijwilligersorganisaties zijn bijvoorbeeld de Zonnebloem, het Rode Kruis of Vrijwilligers Palliatieve Terminale Zorg. Zij bieden vrijwillig hulp aan patiënten thuis. Zie ook Hulp van vrijwilligers.

Het ligt misschien moeilijker als je erg op jezelf bent en weinig contacten hebt. Of als je familie ver weg woont. Bedenk dan dat hulp vragen geen schande is. Veel mensen willen je helpen, maar aarzelen om dit zelf aan te bieden.

Praten met je (klein)kinderen over de dood

Het praten met (kleine) kinderen over jouw laatste levensfase en het doodgaan is soms extra moeilijk. Je wilt dit verdriet niet voor jouw (klein)kinderen. Uit ervaring blijkt dat kinderen het toch graag willen weten. Op kanker.nl vindt je meer informatie over het begeleiden van kinderen.

Max

'Waarom maakt mijn vader die keuze?'

Tijdens het wekelijkse golfen kan Max goed met zijn vader praten over zijn keuzes en wensen in de laatste fase van zijn leven. Lees Max' verhaal hier