Aan bang- en boosheid verspillen we geen kostbare tijd
Twee wijsheden
‘Als je moet nadenken over het levenseinde door een ziekte is het belangrijk om na te denken wat je wil nalaten. Voor mij zijn dat twee dingen:
- Laat je niet leiden door bang- of boosheid.
- Zorg dat je in je leven altijd stilstaat bij Verbondenheid, Vertrouwen en Dankbaarheid.’
Apneu
‘Ik werd geboren met een slaapstoornis met een ademhalingsprobleem (apneu). Ik stopte per nacht meerdere keren met ademen. Hierdoor was ik altijd uitgeput, en vergeetachtig. Ik kon niets opnemen of onthouden (geheugen- en concentratieproblemen).
Ik ben hiermee geboren, maar pas in 2018 - op mijn 68e - werd de juiste diagnose gesteld en kreeg ik een juiste behandeling. Tot die tijd heb ik me staande gehouden door zittend een paar uur per nacht te slapen, en te leren met heel weinig energie toch een waardig leven te leiden.’
Alfagolven
‘Omdat ik heel weinig energie had, gaf ik dingen die mij energie kosten (bang en boos zijn) heel weinig aandacht. Emoties waar ik gelukkig van werd, zoals verbondenheid, vertrouwen en dankbaarheid gaf ik meer aandacht. Zo wekte ik bij mezelf hoge alfagolven op. Mijn hersenen werken op ‘spaarstand’, heel langzaam. Daarmee redde ik het.’
Droogzwemmen
‘Mijn broer stierf een paar maanden nadat hij te horen had gekregen dat bij buikvlieskanker had. Hij kon het moeilijk accepteren. Wij haalden hem over om te gaan ‘droogzwemmen’. Oefenen voor als je er niet meer bent. Toen hij stierf was hij klaar, en kon hij goed afscheid nemen van ons en van het leven.’
Donderslag
‘Een half jaar later kreeg mijn kerngezonde, super sportieve echtgenoot buikkrampen en als snel de diagnose dikke darmkanker, met uitzaaiingen in de lever. Het was een donderslag bij heldere hemel. Toch kon ik met het nieuws omgaan, zoals ik met alles omging in het leven: niet bang of boos worden, rustig blijven om aan te kunnen wat nog gaat komen.’
Tweesporenbeleid
‘Mijn man wilde perse geopereerd worden, tegen het advies van zijn arts. Ik koos voor het ‘tweesporenbeleid’. Ik steunde hem bij zijn zware behandelingen: operaties, dubbele chemo’s en meerdere ziekenhuisopnames. Maar ik wilde ook praktische en emotionele zaken regelen, voor als hij er niet meer zou zijn. Praktisch hebben we het testament geregeld, administratie overgenomen, spullen opgeruimd en de erfenis vastgesteld.
Emotionele zaken regelen
‘Emotioneel dacht ik na hoe ik mijn man wilde herinneren. Hij is de vader van mijn kinderen. Hebben we elkaar alles gegeven, en alles van elkaar genomen? En dat geldt niet alleen voor mijn man, maar ook voor mij. Ik heb hartritmestoornissen, dus ik zou in theorie ook ineens kunnen overlijden.’
Goed ruzie maken
‘We wisten dat we elkaar veel hebben gegeven en genomen. Alleen had ik nog moeite met de manier hoe wij – als echtpaar – omgingen met onenigheid of ruzie. Dat wilde ik opgelost hebben, voordat iemand van ons zou overlijden. Dus we hebben goed met elkaar gepraat en afspraken gemaakt. Dat werkt, hadden we 50 jaar geleden moeten doen.’
Stervensklaar
‘Het geeft ons zo veel rust om klaar te zijn om te sterven. We hebben zelfs een mooi sterfbed gekocht. Nu leven we in verbondenheid, met vertrouwen en vol dankbaarheid. We zijn nog samen, en gelukkiger dan ooit. En dat wil ik dan ook iedereen meegeven: je mag altijd een beter mens worden tot je laatste snik. En dus iets heel moois achterlaten.’
Jeanny is 73 jaar, en is getrouwd met Piet (75). Piet heeft uitgezaaide darmkanker.