Niet bang voor de dood

Dementie

‘Ik was bijna klaar met mijn studie geneeskunde. Ik liep stage in een ziekenhuis. Mijn vader had toen al vergevorderde dementie. Gelukkig kon ik stage lopen in een ziekenhuis dicht bij mijn ouders. Zo kon ik mijn moeder helpen met de zorg voor mijn vader.’

Terminale helderheid

‘Op een maandag zou ik mijn moeder twee weken aflossen. Zij ging op vakantie naar een Waddeneiland en ik zorgde voor mijn vader. Nadat we haar naar het station in Zwolle hadden gebracht, zei mijn vader ineens: “Ik wil graag dat je naar de haven in Zwartsluis rijdt.” Ik was verbaasd dat hij dat nog wist. Het was vlakbij Zwolle en hij kwam daar vroeger vaak, omdat hij daar een boot had liggen.’

Volle aandacht

‘Ik reed met hem naar de haven. Hij keek daar een tijd lang heel aandachtig om zich heen. Toen zei hij: “Ik wil nu graag naar het vennetje bij de Alba.” Ik was weer verbaasd. Dat was een mooi plekje, een stuk verderop. We gingen daar vroeger vaak reeën kijken na het eten. Ook daar zat hij een tijdje stil en intens te kijken.

Daarna noemde hij nog een dierbare plekje. Ook daar keek hij met volle aandacht om zich heen. Ik wist niet wat me overkwam. Hij was zo helder en aanwezig, dat had ik al jaren niet bij hem gezien.’

Kan ik dood? 

‘Thuis vroeg hij opeens: “Kan ik nu dood?” Hij wist dat ik klaar was met mijn stage in het ziekenhuis. Blijkbaar was dat voor hem een belangrijk moment. Ik wist niet goed wat ik moest zeggen, want hij leek niet zieker dan anders. Toch zei ik dat het goed was. Hij bleef de rest van de dag rustig en stil.’

Ademhaling van een stervende

De volgende ochtend las ik in de voorkamer de krant. Mijn vader riep iets vanuit de achterkamer, waar zijn bed stond, over een zakenman die ontvoerd was. Dat verbaasde me, want hij volgde het nieuws al een tijdje niet meer. Even later hoorde ik dat hij moeilijk ademde. Ik schrok en dacht: “Is dit niet de ademhaling van iemand die gaat sterven? Moet ik de huisarts bellen?”

Voor mijn vader hoefde dat niet, maar ik voelde me verantwoordelijk en belde toch. De huisarts kwam snel. Mijn vader zat rechtop in bed, keek de dokter aan en zei helder: “Niets aan de hand, dokter, gaat u maar weer.” De huisarts keek even verbaasd naar mij (hij wist dat ik bijna een medische studie had afgerond), luisterde nog naar zijn longen en ging weer weg.’

Diep indrukwekkend

‘Een kwartier later overleed mijn vader. Het gebeurde heel bijzonder. Hij lag weer op zijn rug, met zijn ogen dicht en dezelfde moeilijke ademhaling. Ik zat naast hem. Ik wilde hem aanraken, maar dat mocht niet van hem. Toen hield ik mijn handen boven zijn hart, om hem kracht te sturen – dat had ik ooit ergens gehoord. Met zijn ogen dicht zei hij: “Haal die handen weg.” 

Toen kon ik niets anders meer doen dan naast hem zitten, bezorgd en verward. Zijn ademhaling bleef onregelmatig. Opeens gingen zijn ogen open. Hij keek schuin naar boven, alsof hij iets zag. Zijn gezicht begon te stralen van blijdschap. Hij zag duidelijk iets waar hij héél erg blij van werd. Ik heb hem nog nooit zo zien stralen. Even later blies hij een laatste adem uit. Toen was hij dood. Zijn lichaam tenminste. Ik was verbijsterd. Ik belde de huisarts, mijn moeder, mijn broer en mijn zusje.’

Cadeau

‘De laatste 24 uur met mijn vader voelden als een cadeau. Hij was helder en aanwezig, zoals ik hem van vroeger kende. Alsof er een wolk voor de zon was weggedreven en de zon weer helder scheen. Later hoorde ik dat dit “terminale helderheid” heet: mensen met dementie kunnen soms vlak voor hun dood opeens weer heel helder zijn.

Ook het moment van zijn dood voelde als een geschenk. Het leek alsof hij werd opgehaald door iets of iemand waar hij blij van werd. Zijn stralende gezicht vergeet ik nooit meer. Sindsdien ben ik niet meer bang voor de dood. Ik weet dat niet ieder sterven zo mooi verloopt, want bij mijn moeder ging het anders. Maar ik geloof dat er na de dood iets is. Voor mij is de dood een overgang naar een andere werkelijkheid. En ik hoop dat ik, als mijn tijd komt, dat bewust mag meemaken.’

Machteld Huber (74 jaar) ontwikkelde het begrip ‘Positieve Gezondheid’. Haar vader overleed in 1977 op 74-jarige leeftijd. Dit interview is een samenvatting van een blog die Machteld eerder heeft geschreven. Lees hier de volledige blog.