Plek van sterven

Waar wil ik sterven?

Er zijn verschillende plaatsen waar je je laatste levensdagen kunt doorbrengen. Hier lees je wat de mogelijkheden zijn, en wat de voor- en nadelen zijn. Zo kun je een goede keuze maken. Je kunt je keuze natuurlijk aanpassen als je situatie verandert. 

Palliatieve zorg thuis 

Als je het liefste thuis wilt sterven, zijn deze dingen belangrijk en nodig: 

• een ruimte die voor jou vertrouwd is, met een bed dat goed ligt
• naasten die je willen helpen 
• mantelzorg en/of hulp van vrijwilligers met ervaring bij sterven 
• professionele zorg van jouw huisarts en (wijk)verpleegkundigen  

Mantelzorg bij thuis sterven

Mantelzorg is de zorg die je partner, familieleden, huisgenoten, buren en/of vrienden geven. Zij verzorgen je niet omdat het hun werk is, maar omdat ze je graag willen helpen. Lees hier meer over in Mantelzorg.  

Professionele zorg 

Op een bepaald moment kan professionele hulp nodig zijn, zoals:  

• medische zorg door de huisarts, bijvoorbeeld om met je te praten over hoe het met je gaat en wat je bezig houdt. Hij of zij kan je doorverwijzen naar andere zorgverleners en - als het nodig is - medicijnen voorschrijven. Ook kijkt hij om naar jouw naasten thuis. Hij of zij kan overleggen met de specialist in het ziekenhuis of met zorgverleners die gespecialiseerd zijn in palliatieve zorg. 
• ondersteuning door verzorgenden, bijvoorbeeld voor dagelijkse verzorging zoals wassen, eten en drinken en naar de wc gaan. 
• verpleegkundige zorg, bijvoorbeeld voor het geven van injecties of het verzorgen van wonden. Ook houden zij in de gaten of je niet onnodig veel klachten, zoals pijn of angst, hebt.   

Als je 's nachts ook zorg nodig hebt, komt een verpleegkundige of verzorgende van de thuiszorg een (paar) keer per nacht langs. Bijvoorbeeld om te kijken hoe het met je gaat, je te helpen naar de wc te gaan of om je een injectie of medicijnen te geven. Als je nog maar kort te leven hebt (stervensfase) is het ook mogelijk om palliatieve nachtzorg te krijgen. Dat kan alleen als er een medische reden voor is, bijvoorbeeld als iemand heel verward (delier) is en de medicijnen niet genoeg werken. 

Vrijwilligers gespecialiseerd in palliatieve zorg

Misschien vind je het prettig dat er vaak iemand bij je is. Lukt dit niet alleen met naasten, dan kan een vrijwilliger helpen. Niet alleen overdag, maar soms ook ‘s nachts.

Vrijwilligers doen geen medische of verpleegkundige handelingen, maar ze kunnen verder overal bij helpen. Bijvoorbeeld bij het wassen en naar het toilet gaan. Vaak ondersteunen of vervangen ze mantelzorgers, zodat die meer (nacht)rust krijgen. 

Je kunt hulp van vrijwilligers aanvragen bij verschillende organisaties, zoals: 

• leden van de Vrijwilligers Palliatieve Terminale Zorg Nederland (VPTZ) 
• Nederlandse Patiëntenvereniging (NPV) 

De vrijwilligers zijn speciaal getraind in het zorgen voor mensen in de palliatieve terminale fase én hun naasten. Na een aanvraag heb je meestal binnen 24 uur hulp.

Overlijden in een zorginstelling 

Kan of wil je niet thuis sterven, dan kan je terecht in een zorginstelling. Er zijn verschillende mogelijkheden: 

• een hospice of bijna-thuis-huis 
• een verpleeghuis met een palliatieve afdeling  
• een ziekenhuis (je kunt niet kiezen om te overlijden in een ziekenhuis)

Je kunt zo’n instelling vaak vooraf bezoeken, om te kijken wat het beste bij je past. Overleg ook met je naasten en (huis)arts wat het beste voor je is. Denk bijvoorbeeld aan: 

• de sfeer 
• of er genoeg privacy is 
• de zorg die je er kunt krijgen 
• de afstand voor familie en vrienden 
• of je je eigen huisarts houdt of niet 

Waar overlijden mensen in Nederland?

In 2023 overleed 38% van de mensen die verwacht overlijden (dus niet door een ongeluk of hartaanval) thuis. Ongeveer 28% van deze mensen stierf in het verpleeghuis, 18% in het ziekenhuis, 3% in het hospice en 12% op een andere plek. Dat kan een psychiatrische instelling, overige instelling, verzorgingstehuis, anders of onbekend zijn.